La sociedá civil sofita’l llamamientu de l’Academia enllenado la Sala de Cámara del Auditoriu

Nuna fecha tan difícil como la vacacional na que nos alcontramos, mediu millar d’asturianos representantes de la sociedá civil que dende distintes estayes vien promoviendo dende hai décades la normalización del asturianu abellugó a l’Academia de la Llingua nel actu celebráu na Sala de Cámara del Auditoriu Príncipe Felipe d’Uviéu, col que la institución quixo afitar que seguirá defendendo los derechos de los asturfalantes más allá d’un estatutu “muertu enantes de nacer”.

L’actu entamó con un discursu de la Presidenta de l’Academia de la Llingua, Ana Cano, que se refirió en primer llugar al testu que pautaron la FSA-PSOE y el Partíu Popular (PP) n’Asturies p’asitiar la llingua asturiana dientro del marcu llegal que fixa l’Estatutu d’Autonomía d’Asturies y que calificó de “una burlla non solo a la llingua sinón tamién a la dignidá del pueblu asturianu”.

Ana Cano desplicó darréu que “ye una burlla porque nel Estatutu nun se respuende a la entruga de qué ye l’asturianu, que ye peronde deberíen emprimar porque, esclariáu esi puntu, lo demás, acordies colo afitao na Constitución, vendría de so. ¿Qué ye l’asturianu pa los redactores del citáu artículu? ¿Un idioma, un dialeutu, un conxuntu de fales? ¿Sábenlo realmente? Cuido que non. Pues, señores políticos, col mayor de los respetos y la mayor de les firmeces, l’asturianu ye una llingua, la llingua secular d’Asturies. Y eso dizlo la Llei d’usu y promoción del asturianu del añu 98 (artículu 1) y el propiu Gobiernu del Principáu que, ente otres coses, nel so día inxertó l’asignatura de «Llingua Asturiana y lliteratura» nos currícula d’Educación Primaria, Secundaria y Bachilleratu; y dizlo la Xunta Xeneral, muérganu cimeru d’autogobiernu d’Asturies (remito al so Diariu de Sesiones); y dizlo la Universidá que, amás de lo conseñao nel artículu 6.2 de los sos Estatutos, ufre, tanto nes titulaciones oficiales como nes propies, asignatures con esta denomación; y dizlo la comunidá científica internacional; y dicímoslos munchos investigadores y enseñantes, universitarios o non; y sobre too dicímoslo y querémoslo asina los asturianos, los que la falaron y la caltuvieron nesti territoriu dende va más de mil años, y los que tamos enfotaos en que siga siendo asina a lo menos otros mil años más”.

Esmolecida pola nueva redaición del artículu cuartu Ana Cano entrugóse tamién si “¿acasu ye democrático “blindar” el desendolque llegal d’una disposición, nel sen que s’afita nel puntu 3 esixendo na votación final los dos tercios pa regular lo qu’apellen “la proteición, usu y promoción”? Nun escaezamos que na práutica, nel nuesu casu, ello supondría algamar l’alcuerdu de los dos partíos mayoritarios. O dichu d’otru mou, sin el votu conxuntu y pautáu del PP o del PSOE nun habría nada que facer”.

La presidenta de l’Academia tamién se entrugó si nun valió, entós, pa nada’l desendolque de la lliteratura asturiana con unos escritores traducíos a otros llingües, conocíos y valoraos en tol Estáu o cómo ye qu’hai una música n’asturianu que conocen y consumen miles d’asturianos, mozos, sobre too, que “supón non sólo una ferramienta de normalización social de la llingua sinón tamién un gabitu importante nada despreciatible pa la llastimosa situación económica de la comunidá”.

Tres de recordar “que más del 60% de la población ye favoratible a la oficialidá como afiten una y otra vuelta los estudios sociollingüísticos serios, los fechos polos especialistes reconocíos nel Estáu”, Ana Cano fizo un repasu a dellos otros argumentos bien conocíos y “a pesar de la gravedá de la situación hai que facer, facemos, un llamáu a la esperanza porque hai munchu camín andáu, muncha secha abierta, demasiáu pruyimientu y enfotu consumíos; y porque nun-yos va a resultar nada fácil desfacer el trabayu de tantos años, de tantos y tantes asturianos y asturianes. Podrán sacar alantre esi artículu 4u, cola redaición que-y dieron, pero lo qu’enxamás llograrán sedrá valtar los sentimientos del pueblu asturianu y esti pueblu ye llibre y ta arguyosu de la so llingua y cultura y quier siguir viviendo llibremente n’asturianu”.

Tres de les pallabres d’Ana Cano falaron una bona riestra de representantes de la sociedá civil asturiana qu’emplega cotidianamente la llingua y vive n’asturianu: el xeógrafu Xosé Nel Riesgo foi l’encargáu de pesllar un garapiellu d’intervenciones ente les que se contaron la del humorista y dibuxante gráficu Neto, el cantante Chus Pedro, l’inxenieru informáticu y profesor universitariu Xabiel Pañeda, el direutor de Radio Sele Juanjo Mariño, la profesora d’Asturianu Iris Díaz, la presidenta de la Xunta de personal docente Beatriz Quirós, l’escritor Pablo Rodríguez Medina, el representante del CAO Daniel Gutiérrez y el representante de la Xunta pola Defensa de la Llingua Carlos Iglesias.